Fertidata

Achtergrond

Belgische ouders met een kinderwens kunnen een beroep doen op reproductief donormateriaal zoals sperma, eicellen of embryo’s. Erg belangrijk voor koppels die niet op natuurlijke wijze zwanger kunnen raken, maar er zijn ook risico’s aan verbonden, zowel op medisch als op ethisch vlak.

Zo kwam in april 2023 aan het licht dat een Nederlandse man spermadonor “vader” was van meer dan 500 kinderen in België en Nederland. Om misbruik te voorkomen bepaalt de Belgische wet al sinds 2007 dat elke donor maximaal aan zes verschillende wensmoeders kan schenken, maar de registratie en de controle daarop gebeurde decentraal (door de fertiliteitscentra). Bovendien was de registratie deels afhankelijk van een verklaring op eer.

Oplossing

Om een scenario zoals in Nederland te voorkomen, besliste minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke in april 2023 dat er nog voor het einde van het jaar een oplossing moest komen. Dat gaf Smals negen maanden de tijd om een centraal register te implementeren voor het FAGG waarmee de fertiliteitscentra de quota’s per donor konden opvolgen.

De eerste registratie gebeurde al op 01/01/2024 om 00.05 uur. Na een week werden al ongeveer 3000 inseminaties geregistreerd, en na een maand waren dat er al 5000.

Er werd een webapplicatie en een gecentraliseerde databank ‘Fertidata’ ontwikkeld. Via eID of itsme hebben alle 31 fertiliteitscentra in België toegang tot die webapplicatie, waar de dokter of embryoloog kan nakijken bij hoeveel vrouwen het materiaal van een donor al gebruikt werd. Dat verhindert dat een donor zich in verschillende centra aanmeldt en het maximum van zes verschillende wensmoeders overschrijdt. En dankzij de nieuwe pseudonimiseringsdienst van het eHealth-platform is ook de privacy gegarandeerd. Fertidata verwerkt de gepseudonimiseerde gegevens, waardoor voldaan wordt aan de wettelijke anonimiteit van de betrokkenen.

Een dergelijk project opleveren op amper negen maanden tijd was een huzarenstukje, dat zeker niet gelukt zou zijn zonder de goede samenwerking tussen verschillende teams van FAGG, Smals en eHealth.

Het project werd netjes op tijd opgeleverd: de nieuwe toepassing Fertidata registreert sinds 1 januari 2024 elk nieuw gebruik van donormateriaal bij de vruchtbaarheidscentra, en controleert daarbij of het wettelijk bepaalde quotum niet overschreden werd. En dat het een succes was, blijkt uit het aantal registraties: de eerste registratie gebeurde al op 01/01/2024 om 00.05 uur. Na een week werden al ongeveer 3000 inseminaties geregistreerd, en na een maand waren dat er al 5000.

Verdere ontwikkeling

In de loop van 2024 breiden de functionaliteiten van Fertidata nog uit. Zo komt er na de zomer een bijkomende webservice om de registratie van donoren rechtstreeks te kunnen doen vanuit gespecialiseerde ziekenhuissoftware, zodat dubbel werk vermeden wordt